Icon: zalety drewna

Samochodem, w którym te lekkie rozwiązania konstrukcyjne osiągnęły apogeum, było Porsche 908/03 Spyder z 1970 roku. Zrobiło ono furorę na dwóch prestiżowych wyścigach: Targa Florio na Sycylii i 1000-kilometrowym wyścigu na północnej pętli toru Nürburgring. Już rzut oka do wnętrza pod owiewką zdradza, jak daleko sięgała wówczas precyzja wykonania: delikatne rury podwozia, kierownica, obrotomierz, siedzisko, pedały – wszędzie dominują lekkie materiały, takie jak szkło akrylowe, aluminium, plastik i gdzieniegdzie skóra. Oraz drewno. Górę drążka zmiany biegów wieńczy bowiem gałka w kształcie mahoniowej kulki. 

„Gałka zmiany biegów w ówczesnych samochodach miała objętość około 33,5 centymetra sześciennego”, wyjaśnia obecnie 92-letni Peter Falk. W latach sześćdziesiątych kierował on działem prototypów i rozwoju samochodów wyścigowych w Porsche. Przy wyborze materiału kierowano się ciężarem właściwym. Aluminium (2,7 g/cm³), magnez (1,8 g/cm³) czy plastik (1,4 g/cm³) są znacznie cięższe od mahoniu (około 0,7 g/cm³). Również dzięki swej specjalnej strukturze drewno jest materiałem wyjątkowym. Podczas gdy taka sama gałka zmiany biegów z aluminium ważyłaby 90 gramów, mahoniowa gałka w modelu 908/03 waży zaledwie 24 gramy. Oznacza to zmniejszenie masy o prawie 70 procent.

„Stał za tym oczywiście Ferdinand Piëch”, wyjaśnia Peter Falk. „To on zainicjował niezliczone rozwiązania w zakresie lekkiej konstrukcji”. Piëch dołączył do firmy w 1963 roku, a od 1965 roku był szefem działu rozwoju. Lekka konstrukcja była dla niego oprócz optymalizowania aerodynamiki kwestią, o której skuteczności zawsze był przekonany – i która często stawiała konstruktorów Porsche przed dużymi wyzwaniami. 80 KM więcej mocy w sześciocylindrowym silniku wyścigowym przy około 50 kilogramach mniejszej masie? 14 gramów lżejszy wyłącznik zapłonu? Zbędna pokrywa skrzynki bezpieczników? Niezależnie od tego, jaki samochód Ferdinand Piëch miał zaopiniować, zawsze chodziło o każdy gram. Tak było również w przypadku modelu 908/03, który ze względu na jego lekkość i zwinność nazwał „Łasicą”. Gałka zmiany biegów z mahoniu stanowi idealny przykład filozofii lekkiej konstrukcji tamtych czasów.

Drewniana kulka była stosowana w kokpicie wielu samochodów wyścigowych do 1971 roku. Gdy w 1967 roku zrezygnowano w mistrzostwach Europy w wyścigach górskich z wymogu minimalnej masy, w kwestiach lekkiej konstrukcji zaczęło wrzeć. W przypadku 908/03 konstruktorzy stanęli przed szczególnym wyzwaniem: mieli przenieść niezwykle lekką konstrukcję samochodu „górskiego” do pojazdu przeznaczonego na długie dystanse. Porsche 908/03 Spyder wystartowało w Targa Florio w 1970 roku z masą 545 kg oraz mocą 257 kW (350 KM) trzylitrowego, ośmiocylindrowego silnika – i odniosło zwycięstwo. Później powtórzyło ten wyczyn na torze Nürburgring. Również dzięki mahoniowej gałce, która przewija się przez historię Porsche niczym motyw przewodni i pojawia zawsze tam, gdzie chodzi o ostatni gram. 

Filozofia lekkiej konstrukcji jest praktykowana do dziś także poza torem wyścigowym. Porsche często wykorzystuje drewnianą gałkę zmiany biegów – obecnie wykonaną z orzecha – jako swój znak rozpoznawczy na drążku zmiany biegów ręcznej skrzyni. Na przykład w Carrera GT, supersportowym samochodzie z centralnie umieszczonym silnikiem z 2002 roku. Albo obecnie w 911 Carrera T (992), które łączy lekką konstrukcję i niezwykle sportowe podwozie z ręczną skrzynią biegów w trosce o pełne emocji wrażenia z jazdy.