Pasja nie zna granic

Dnia 17 czerwca 1953 r., zaledwie osiem lat od zakończenia wojny, przez ulice Drezna znowu maszerują radzieccy żołnierze. Padają strzały. W całej NRD, tak jak w Dreźnie, obywatele buntują się przeciwko narzuconemu przez Związek Radziecki komunistycznemu reżimowi. Przez krótki czas wydaje się nawet, że uda się wymusić wolność, jednak Policja Ludowa i Armia Czerwona bezwzględnie tłumią powstanie w całym kraju. W Dreźnie wciąż jeszcze widać ślady niszczycielskich bombardowań. Miasto w dużej części przypomina kamienną pustynię. Światowej sławy zabytki, jak Frauenkirche i Zwinger – niegdyś okazały kompleks pałacowy – leżą w ruinach.

Hans Miersch, wówczas 32-latek, wiele już przeżył. Przed 10 laty jako żołnierz został poważnie ranny i stracił prawą nogę poniżej kolana.

Niecałe 40 kilometrów od Drezna, w małym miasteczku Nossen, Miersch stawia własną manufakturę obuwia damskiego. Odważny krok w komunistycznej części Niemiec, gdzie własność prywatna jest na cenzurowanym, a duże zakłady są nacjonalizowane. Rządzi gospodarka planowa, inicjatywa własna jest niepożądana.

Mimo to Hans Miersch nie daje pogrzebać swoich marzeń: ani tych zawodowych, ani osobistych. Na początku lat 50. w zachodnioniemieckim magazynie motoryzacyjnym odkrywa nowe Porsche 356. „Gdy tylko zobaczyłem pierwsze modele tej marki, od razu wiedziałem, że to moje marzenie”, wspomina kilka dekad później.

Dołącza tym samym do wielu innych fanów motoryzacji ze Wschodu i Zachodu, jednak, tak jak dla większości z nich, marzenie to wydaje się niedoścignione. Oba państwa niemieckie dzieli bowiem istna przepaść. Podróżowanie między Wschodem i Zachodem jest co prawda jeszcze możliwe – mur zostanie wybudowany dopiero w 1961 r. – jednak w NRD już teraz obowiązują restrykcyjne ograniczenia handlu z kapitalistyczną Republiką Federalną. Również taki przedsiębiorca jak Miersch nie może sprowadzić stamtąd luksusowego auta sportowego. Firmowe auto składa sobie sam, z nadwozia Hanomaga i podwozia wojskowego Volkswagena zwanego „Kübelwagen” – czteroosobowego, otwartego auta terenowego z napędem na tylne koła, skonstruowanego niegdyś przez Ferdinanda Porsche jako „typ 82”. „Samochód jeździł wybornie”, mówi Miersch o swoim osobliwym pojeździe. Z przyczepą, również własnej roboty, podróżuje ze swoim towarem po bratnich państwach: Węgrzech i Polsce. Jego kontakty sięgają aż po Czechosłowację. Potem będzie mógł szczęśliwie je wykorzystać.

Wycofane VW typ 82 nie należały w NRD do rzadkości. Podczas odwrotu w 1945 r. niemieccy żołnierze w pośpiechu zostawiali je na wschodnim brzegu Łaby, ratując się ucieczką wpław na Zachód. Dlatego niejeden rolnik z okolic Drezna miał wtedy w stodole taki pojazd.

„Kübelwagen” dał początek również tej fantastycznej historii. Bliźniacy Falk i Knut Reimann, wówczas w wieku 21 lat, studenci Politechniki Drezdeńskiej, projektują na desce kreślarskiej coupé, które do złudzenia przypomina Porsche 356. Miersch dowiaduje się o tym. W Arno Lindnerze, konstruktorze nadwozi z Mohorn koło Drezna, bracia Reimann znajdują kolejnego sojusznika, który pozwala im zrealizować projekt. Wykonuje on szkielet z drewna jesionowego, na który można nałożyć karoserię, a następnie skręcić ją lub zespawać z podwoziem. Rodzinna firma Lindnera ma spore doświadczenie w tego typu konstrukcjach, bowiem jego dziadek produkował niegdyś zbudowane w podobny sposób powozy.

Polowanie na części do podwozia i układu napędowego zamienia się w prawdziwą przygodę. Układ hamulcowy z Porsche 356 A udaje mu się dostać za wstawiennictwem samego Ferry’ego Porsche u sprzedawcy z Berlina Zachodniego, Eduarda Wintera. Miersch przemyca cenne części z Zachodu na Wschód „w bardzo dużej teczce”. Ma przy tym serce w gardle, bo za przemyt można trafić w NRD na wiele lat do więzienia. Kilka razy dziennie musi przekraczać granicę pod czujnym okiem NRD-owskich żołnierzy. „Zwłaszcza bębny hamulcowe były niemiłosiernie ciężkie”.

I tak ten niejako wschodnio-zachodni projekt zaczyna nabierać kształtów. Po siedmiu miesiącach, w listopadzie 1954 r., składak jest gotowy. Za wykonanie nadwozia Lindner otrzymuje 3150 marek (RFN).

Początkowo auto Mierscha jest napędzane niezbyt mocnym bokserem o mocy 30 KM. Taki silnik średnio radzi sobie z samochodem o masie 1600 kilogramów. Pierwowzór – oryginalne 356 – waży połowę tego i ma dwukrotnie większą moc. Ale dopiero w 1968 r. Miersch może wbudować odpowiednią do gabarytów pojazdu jednostkę o pojemności 1,6 litra i mocy 75 KM. Rozłożony na części silnik – oficjalnie jako prezent od krewnego z Niemiec Zachodnich – może tym razem zupełnie legalnie sprowadzić jako część zamienną.

Bracia, póki mogą, wyruszają w skonstruowanym przez siebie aucie w długie trasy po Europie. Aby zaoszczędzić pieniądze na podróż, bliźniacy przez lata posługują się jednym prawem jazdy. Nigdy się to nie wydało. Na pamiątkowych zdjęciach można ich zobaczyć z coraz to innymi dziewczynami: na trasie Großglockner, nad Jeziorem Genewskim, w Paryżu czy w Rzymie. W środku zawsze ich największa miłość, nazwana przez nich „Porscheli”. Wyraźne preferencje do zachodniego stylu życia konstruktorów kopii sportowych aut nie uchodzą uwadze wszechobecnego wywiadu NRD. Krótko po wzniesieniu muru w 1961 r. obaj zostają aresztowani za rzekomą pomoc w ucieczce. Na wolność wychodzą dopiero półtora roku później.

„Porscheli” Reimannów przepada bez śladu na dziesięciolecia. Dopiero w 2011 r. odkrywa go i ratuje austriacki kolekcjoner Alexander Diego Fritz. O ile wiadomo, do dziś w pełni zachowały się tylko dwa z tych NRD-owskich Porsche. Całkowicie odrestaurowany egzemplarz Fritza – i w dużym stopniu oryginalny samochód Hansa Mierscha. Ten drugi, cały czas z pierwotnym numerem rejestracyjnym RJ 37-60, pozostaje nieprzerwanie w rękach pierwszego właściciela. Gdy na początku lat 70. manufaktura Mierscha zostaje przekształcona w przedsiębiorstwo państwowe – czyli faktycznie wywłaszczona – udaje mu się uchronić samochód przed konfiskatą na rzecz państwa. Miersch sprytnie powołuje się w swojej argumentacji na wojenne obrażenia: „To samochód własnego projektu, skonstruowany specjalnie na moje potrzeby jako osoby niepełnosprawnej”. Jego wartość szacuje na 1800 marek NRD-owskich. Od tej pory jednak producent obuwia musi zarabiać na życie jako robotnik w fabryce papy dachowej.

A raczej: znowu jeździ, ponieważ – w przeciwieństwie do wymuskanego auta Hansa Mierscha – przez dziesięciolecia rdzewiał w zapomnieniu. Austriak Alexander Diego Fritz odrestaurował samochód i w 2016 r. napisał o tym książkę. Coupé Lindnera: NRD-owskie Porsche z Drezna.