Zachte kracht vooruit
Porsche denkt bij duurzame mobiliteit veel verder dan alleen de auto. Samen met de Frauscher Bootswerft heeft de sportwagenbouwer een innovatieve elektroboot ontwikkeld. De Frauscher × Porsche 850 Fantom Air kan voor een revolutie zorgen in de hele branche.
Behoedzaam duwt Jörg Kerner de bedieningshendel omhoog. De elektromotor levert direct zijn koppel. Bij 20,5 knopen – op het display wordt omgerekend 38 km/u weergegeven – houdt de manager die bij Porsche verantwoordelijk is voor de Macan de snelheid even vast. “Cruising speed” noemt hij deze vlotte vaarmodus. Als hij daarna weer accelereert – wij gaan bijna 100 km/u – gebeurt niet wat je normaal zou verwachten. De motor brult niet en de boeg wijst ook niet steil omhoog naar de hemel boven het Italiaanse Gardameer. De Frauscher × Porsche 850 Fantom Air glijdt bijna horizontaal over het water. Relaxte houding, vrij zicht. “Deze unieke vaareigenschap hebben we bereikt door de motor en de accu’s laag en midden in de romp te plaatsen”, legt Kerner uit zonder zijn stem te hoeven verheffen. Je hoort alleen een prettig gezoem en het ruisen van het water. “Deze mooie en natuurlijke achtergrondgeluiden hebben me het meeste verrast”, vertelt Kerner enthousiast, terwijl hij bochten maakt waartoe boten tot op heden niet in staat waren.
“Voor de bochten hebben we het koppel zelfs verlaagd, zodat het varen comfortabel en beheersbaar blijft.” De nauwkeurige doseerbaarheid van de stuwkracht en de stabiele ligging zijn ook perfect om te waterskiën of te wakeboarden. “Dat was niet mogelijk met de kleine elektrische boten die tot nu toe verkrijgbaar waren. Nu kan dat uitstekend en zonder de geur van uitlaatgassen.” Bij een breedte van tweeënhalve meter is de boot van boeg tot achtersteven acht en een halve meter lang. “‘Lengte loopt’”, zegt Kerner, “dat geldt net zo goed voor boten als voor auto’s waarbij een grotere wielbasis voor rust en ruimte zorgt.” Er kunnen negen personen mee aan boord van de eFantom. Gepland is een First Edition met 25 exemplaren waarvoor je via Frauscher een pre-order kunt plaatsen en die vanaf 2024 kunnen worden geleverd.
Stuurmannen:
Michael Frauscher (links) is een derde generatie botenbouwer. Op de Frauscher Bootswerft – waar de eFantom wordt gebouwd – ontmoet hij Jörg Kerner, hoofd modelserie Macan bij Porsche. In de Frauscher × Porsche 850 Fantom Air zit de expertise van beiden.Het idee ontstond in het voorjaar van 2021 tijdens een meeting met Porsche-bestuursvoorzitter Oliver Blume. Porsche streeft ernaar om niet alleen toonaangevend te zijn op het gebied van race- en sportwagens, maar ook op het gebied van duurzame mobiliteit.
Daarom riep het Porsche-bestuur een nieuw project in het leven en benoemde het Philip Ruckert tot projectleider ‘eBoot’. Samen met Porsche Engineering werd het technische fundament gelegd. Slechts een jaar later werd besloten om het project in de modelserie Macan te integreren en productierijp te maken. Al aan het begin nam Ruckert contact op met de gerenommeerde Frauscher Werft in het Oostenrijkse Ohlsdorf. “Porsche en wij delen een lange geschiedenis”, zegt Michael Frauscher die als directeur verantwoordelijk is voor de productie. “Ten eerste bouwde mijn grootvader al boten voor de families Porsche en Piëch. Ten tweede leerden we meer dan tien jaar geleden Porsche Consulting kennen. Dat ons ambachtelijke bedrijf van toen uitgroeide tot de succesvolle firma van nu hebben we onder andere te danken aan hun advies. Daardoor hebben we geleerd om niet alleen hoge kwaliteit te leveren, maar ook slim te produceren.” Op de werf in Ohlsdorf staan momenteel 18 boten waaraan circa 100 medewerkers gelijktijdig bouwen.
“Ten derde”, zegt Frauscher, “stellen Porsche en wij dezelfde eisen aan performance, design en innovatie. Onze boten moeten snel en mooi zijn, zonder compromissen.” Frauscher bouwt al sinds 1955 kleine elektrische boten voor verhuurbedrijven, omdat Michaels vader zich toen al ergerde aan kleine buitenboordmotoren die de meren vervuilen. “Later waren we de eerste met hybride aandrijving en de eerste met waterstof. Maar de eFantom is nu de echte revolutie. Ik vaar al mijn leven lang, maar deze boot is verreweg de beste die ik ooit heb bestuurd. Geen enkele boot met verbrandingsmotor kan hieraan tippen.”
Nieuwe energie:
voor de test met het prototype werd een mobiele laadpaal met een laadvermogen van 255 kW gebruikt.Philip Ruckert: “Na het idee volgde een haalbaarheidsonderzoek. In de conceptfase in 2021 besloten we de romp van de daycruiser Frauscher 858 Fantom Air als basis te gebruiken en de sterkste elektrische aandrijflijn van de toekomstige 100% elektrische Macan toe te passen. Voor een perfect evenwicht tussen de elektromotor en de Z-drive hebben we het vermogen daarvan begrensd tot maximaal 400 kW.” Met de Macan introduceert Porsche in 2024 de nieuwe aandrijftechnologie op basis van PPE. Het Premium Platform Electric werd samen met concern-zustermaatschappij Audi ontwikkeld en biedt een gemeenschappelijke architectuur voor 100% elektrische auto’s. Het kenmerkt zich onder andere door een lithium-ion-accu met een totaal vermogen van circa 100 kWh, een synchrone motor met permanente magneet en geavanceerde vermogenselektronica.
In 2022 werd begonnen met de bouw van het prototype. Frauscher paste de romp van glasvezelversterkte kunststof aan om de aandrijflijn op een zo laag en optimaal mogelijk zwaartepunt te kunnen plaatsen. Gelijktijdig werd op de projectlocatie voor de ontwikkeling van de Macan in Hemmingen bij Stuttgart aan aanpassingen gesleuteld.
Alle hoogvoltageonderdelen – de spanning bedraagt bij Porsche normaliter 800 volt – kunnen inclusief accu 1 : 1 worden toegepast in de eFantom. Dat geldt ook voor de laadperformance met snellaadcontact aan boord. Alle primaire delen van de elektromotor passen, behalve de behuizing. In plaats van pedalen beschikt de boot over een bedieningshendel. De kracht wordt niet op wielen overgebracht, maar van de elektromotor via een as op de Z-drive – zo genoemd vanwege zijn vorm buiten de romp aan de achtersteven – en tot de schroef.
Volgens Kerner had de ontwikkeling van de centrale elektronische regeleenheid de meeste voeten in de aarde. “Omdat je op het water nu eenmaal geen wielsnelheden kunt registreren of bijvoorbeeld geen parkeerrem hebt, waren er veel open interfaces. Om bij het voorbeeld te blijven: de Macan laadt alleen als de parkeerrem vergrendeld is. Dergelijke en andere ontbrekende signalen moesten we eerst genereren.”
Inspiratie Porsche-cockpit:
Onder regie van Style Porsche in Weissach heeft Studio F.A. Porsche in Zell am See de stuurconsole ontworpen – hier te zien in het pre-seriestadium. Het Porsche-DNA zie je in de stoel terug, de contactsleutel zit links, het stuurwiel van de toekomstige Macan werd bekleed met kunstleer dat tegen zonnebrandcrème en zout water kan – en de ronde instrumenten herinneren aan de iconische Porsche 911. Tijdens de proefvaarten op het Gardameer wordt Kerner vergezeld door projectleider Philip Ruckert (rechts) en lead ingenieur Thomas Warbeck van Porsche Engineering.
“De beste boot die ik ooit heb bestuurd.” Michael FRAUSCHER
Vervolgens ging het prototype de testfase in. In september 2022 maakte het ontwikkelingsteam een proefvaart op de Traunsee niet ver bij de werf vandaan – bijna een jaar later wordt al op het aanzienlijk grote Gardameer getest. “Voor de proef- en testvaarten is de snellaadfunctie inclusief bijpassende laadpaal cruciaal”, zegt Kerner. “ADS-TEC heeft ons toen enorm geholpen met een ChargePost.” De laadpaal van het bedrijf uit Nürtingen in de deelstaat Baden-Württemberg doet qua formaat denken aan een oude telefooncel. Maar in een nieuw jasje met grote, afzonderlijk bedienbare displays.
Het hoofdbestanddeel van de snellaadpaal is een sterke accu die met een 22-kW-aansluiting kan worden gevoed, waarover zelfs de allerkleinste haven beschikt. “Zonder een ongecompliceerde infrastructuur heeft de overstap naar elektrische boten geen toekomst”, zegt Kerner. “Tot nu toe werden ze eigenlijk alleen op plekken gebruikt, waar verbrandingsmotoren verboden zijn. Maar voor een succesverhaal heb je fascinerende producten nodig en compleet doordachte processen.” Hij rekent even voor: “Met circa één miljoen euro voor zes van zulke eenvoudig te installeren snellaadpalen kan het hele Gardameer geschikt worden gemaakt voor elektrische boten. Dat is een zinvolle investering en geldt voor andere meren op de wereld en voor de kustregio’s.” Bij een flexibele invulling van een dagje varen spelen korte stops en snel laden met gelijkstroom een belangrijke rol. AC-laden is daarnaast ook mogelijk. De vaartijd hangt natuurlijk af van de snelheid: op de sportieve cruising speed van 40 km/u kun je circa 60 minuten varen – op topsnelheid ligt de vaartijd relatief veel lager.
Michael Frauscher is ervan overtuigd: “De diepgang waarmee Porsche is begonnen met engineering is voor andere producenten een onhaalbare kaart in hun ontwikkeling. En bovenal: onze Frauscher × Porsche 850 Fantom Air is geen showmodel, maar een seriemodel dat uitermate veilig is en dat je nu al kunt bestellen.”
