De avonturier
Jolantha Tschudi is sportvlieger, Afrikaonderzoeker – en in 1948 de eerste vrouwelijke klant van het toen nog jonge sportwagenmerk Porsche. De pioniersgeest en moed van de Zwitserse inspireren nog steeds.
Pionier:
De gepassioneerde pilote Jolantha Tschudi werd een leven lang gedreven door haar enthousiasme voor het nieuwe en onbekende. In 1948 werd ze met haar 356/2 Cabriolet (foto rechts) dan ook de eerste vrouwelijke Porsche-klant.Helemaal alleen ben ik met mijn vogel; zoals hij mij gehoorzaamt, zoals hij me door de lucht draagt. Een stommiteit zou me fataal kunnen zijn. Maar dat is nu precies wat me prikkelt; wat me dit trotse en vrije gevoel geeft.” Jolantha Tschudi is net 18 jaar als ze de overweldigende ervaring van een solovlucht beschrijft in haar dagboek. Haar passie voor het zweefvliegen heeft haar vader 13 jaar eerder bij haar gewekt, toen was ze vijf. “Haar hele gezicht straalde; en in de scherpe bochten gilde ze het uit van plezier”, vertelde Jacques Tschudi over de doopvlucht van zijn dochter boven de Zwitserse Alpen.
Jolantha’s levenspad als avonturier was daarmee uitgestippeld. “Angst was haar vreemd”, vertelt haar zoon Christian Neukom, “ze hield ervan om zich op onbekend terrein te begeven.” Dus ook als ze na haar eindexamen in 1944 in Belp bij Bern de zweefvliegschool bezoekt. De vliegerij is in die tijd nog bijna een pure mannenwereld.
De 18-jarige voelt geen angst, maar er drukt wel een verantwoordelijkheid op haar jonge schouders: “Wat als ik faal, moeten dan alle vrouwen na mij op mijn falen bouwen?” Gevaar bestaat voor haar niet, want ze overwint alle obstakels. Het is het begin van een opwindende carrière als pilote, die haar over avontuurlijke wegen tot in Afrika brengt.
Ze is niet alleen een pionier in de lucht. Ook op de grond staat Jolantha Tschudi open voor nieuwe dingen. In 1948 hoort ze voor het eerst over een nieuwe sportwagen met de naam Porsche. Ze is meteen in vervoering. “Autorijden en vliegen betekenden voor haar vrijheid en avontuur”, zegt Christian Neukom. Met de gestroomlijnde en voor die tijd ongelofelijk moderne Porsche 356 kan ze die droom verwezenlijken.
Na de Autosalon van Genève wordt de 356 al snel een insidertip.
In 1948 kreeg in het Oostenrijkse Gmünd de eerste auto met de naam Porsche zijn typegoedkeuring. Ferry Porsche maakte met de 356 ‘Nr. 1’ Roadster zijn droom waar – die van een eigen sportwagen. Een gedurfd voornemen in de moeilijke periode eind jaren 40. De eerste geïnteresseerden vond Porsche in Zwitserland, dat als neutraal land grotendeels gespaard was gebleven van de humanitaire en economische catastrofe van de Tweede Wereldoorlog.
In de winter van 1948 bezit Bernhard Blank, een hotelier en autohandelaar uit Zürich, twee van de eerste ooit gebouwde Porsches: een 356/2 Coupé, die hij in de parterre van zijn hotel tentoonstelt, en een donkerblauwe 356/2 Cabriolet met een carrosserie van de gebroeders Beutler. Laatstgenoemde verkoopt hij aan Jolantha Tschudi – de jonge vrouw is daarmee de eerste vrouwelijke Porscheklant ter wereld. Voordat hij de cabriolet aan de eigenares overhandigt, heeft Blank nog een verzoek: hij moet wel eerst nog in maart 1949 op de Autosalon van Genève worden gepresenteerd, samen met de 356/2 Coupé. De eerste beursdeelname van het merk is een gigantisch succes, de vakpers is enthousiast, en al snel wordt de Porsche 356 een insidertip onder autofanaten in Europa.
Genève, 1949:
Tschudi’s 356 naast de 356/2 Coupé en Heinrich Kunz, Hans Orsini (beide werknemers van Blank), Ferry Porsche, Bernhard Blank, Ferry’s zus Louise Piëch en Ernst Schoch, Blanks privésecretaris (v. l. n. r.).Jolantha Tschudi verliest al op jonge leeftijd beide ouders. Haar vader, oprichter van het Zürcher Autohaus AMAG, overlijdt in 1944. Haar biologische moeder kan ze zich nauwelijks herinneren. Ze stierf toen Jolantha drie jaar oud was. “Ze leerde vroeg om haar wil door te zetten”, vertelt haar zoon Christian Neukom terugkijkend, “en liet zich door niemand tegenhouden.”
Ze studeert etnologie in Neuchâtel. In december 1946 vertrekt ze voor de eerste keer met de curator van het Etnografische Museum aldaar en een bevriende piloot naar Afrika voor een van haar eerste studiereizen. Niet met het zweefvliegtuig, maar met een eenmotorige Stinson. Ook dit is een uniek avontuur. “Ze legden in totaal 13.000 kilometer af”, vertelt Neukom, “en ze moesten maar liefst zes keer een noodlanding maken.” De oorzaak was naar verluidt verontreinigde brandstof die de carburateur verstopte. “Het kostte ze telkens moeite om snel te landen en de motor te repareren.”
Maar dat weerhoudt Tschudi er niet van om in de jaren daarna steeds weer naar Afrika te vliegen. Zo bezoekt ze samen met de directrice van het Museum Rietberg in Zürich de toen in Europa nog onbekende Afro-volken. In haar column ‘Briefe aus dem Busch’ biedt ze de lezers van de Neue Zürcher Zeitung regelmatig indrukken uit verre streken. “Mijn moeder was vermoedelijk de eerste Europeaan”, aldus Christian Neukom, “die langere tijd met de Toearegs in de Sahelzone samenleefde.” Over de prehistorische rotsschilderingen in de Saharaanse bergketen Tassili n’Ajjer publiceerde ze een wetenschappelijk standaardwerk.
Familiemens:
“Vliegen is de mooiste sport”, zei Jolantha Tschudi ooit. Voor haar zonen Yves en Christian gaf ze echter haar passie op.Jolantha Tschudi is gefascineerd door de jacht, destijds nog echt een mannenwereld, en ze speelt cello in een kamerorkest. Haar grote passie, het zweefvliegen, verliest ze daarbij echter nooit uit het oog. Ze heeft verschillende hoogte- en afstandsrecords op haar naam staan en is lid van het Zwitserse nationale zweefvliegteam. De 356/2 Cabriolet met het kenteken ZH 44035 gebruikt ze voor de lange ritten naar diverse zweefvliegvelden in de Alpen. De vreugde duurt slechts zolang totdat ze op de Julierpas in het kanton Graubünden een trottoirrand schampt en de sportwagen zwaar beschadigd raakt. Daarna verkoopt ze hem aan haar broer.
Na haar huwelijk met Louis Neukom en de geboorte van haar beide zonen geeft ze ook de geliefde vliegerij op. “Dat deed haar veel verdriet”, vertelt Christian Neukom, “maar ze vond het verantwoordelijkheidsgevoel voor mijn broer Yves en mij veel groter dan haar verlangen om te vliegen.” Ook ziet ze voor het gezin af van haar onderzoeksreizen, voortaan jaagt ze haar passie voor jagen na en wijdt ze zich aan grafologisch onderzoek. Jolantha Tschudi overlijdt in 2011 op 86-jarige leeftijd.
Een buitengewoon leven. Een blik terug in een tijd waarin het succesverhaal van het huis Porsche begon en het in de eerste vrouwelijke klant een zielsverwant vond.
