Schatkamer

Op deze vrijdagavond in het vroege voorjaar kan het publiek in Zürich kiezen tussen een tragedie en een komedie. Het tragische wordt boven, in de opera, aangeboden: Dialogues des Carmélites van Francis Poulenc, een tragedie in drie bedrijven uit de tijd van de Franse revolutie. In de loop van de avond zullen op het toneel 16 nonnen onder de guillotine eindigen. 

Of toch liever een Opera buffa, een komedie: de one-man-show met impresario Rico wordt beneden gegeven, in de parkeergarage. Want Rico Würfel is parkeerwachter. Zijn werkplek onder de grond getuigt van een fascinerende geschiedenis.

Als Würfel met zijn witte 911 Turbo S Cabriolet de parkeergarage inrijdt, voegt de sportwagen zich naadloos in de rij auto’s die de operabezoekers aan hem toevertrouwen. De parkeerwachter komt op je over als iemand die je niet twee keer om een spannend verhaal hoeft te vragen. Würfel is een communicatief talent die niet alleen op stoom komt als hij over zijn 911 vertelt. Het lijkt wel alsof dit hier het ondergrondse toneel van Rico Würfel is. Aan het decor zal het niet liggen, want de parkeergarage Opéra is geen gewone plek. Daarom zijn we hier. We willen weten hoe het zit met de 5.000 jaar oude geheimen die hier ooit onder de grond begraven lagen. 

Maar nu niet langer dralen, want het is tijd voor de inspectieronde met de collega van de vroege dienst. Würfel ondergaat het kalm. Natuurlijk heeft zijn werk ook zijn schaduwkanten. Het bovendek reinigen, kaartjes die zijn blijven steken uit de automaat halen. Maar het is ook een baan met veel vrijheid en afwisseling. “Mijn leven is nooit saai”, zegt de parkeerwachter, “je weet nooit wat je te wachten staat. Dat maakt het ook zo uitdagend.” En je bent een beetje van alles op de hoogte, kent het publiek en de horeca, de opera, het Bernhard Theater, de muziekclub Mascotte.

De avond vordert, dadelijk gaat de gong, in de opera marcheren de nonnen het toneel op. In de parkeergarage dringen de laatkomers om een plekje. Würfel patrouilleert door zijn gebied. Twintig jaar woont de gediplomeerde dakdekker nu in Zwitserland. Hij is opgegroeid in de DDR, in Frankfurt an der Oder dicht bij de Poolse grens. Toen de Berlijnse muur viel, was hij 19. Maar Würfel bleef, droomde van een Porsche en een mooie toekomst. “Toen ik 32 was, ben ik geëmigreerd”, zegt hij. “Samen met mijn collega Michael ben ik gewoon richting het zuiden gereden en heb ik werk gezocht. Maar ik heb nog veel meer gevonden.” Würfel leerde zijn vrouw kennen, adopteerde haar zoon en vond uiteindelijk de baan in de parkeergarage. “Ik praat graag, ben communicatief”, zegt hij met een tevreden glimlach op zijn gezicht. “Perfect voor dit werk. En natuurlijk heb je ook een beetje geluk nodig.” Zijn werk is crisis- en weerbestendig. Würfel, de dakdekker, werkt nu ondergronds. Als hij ’s ochtends begint, is hij benieuwd naar wat voor weer het ’s middags boven de grond is.

Tegelijkertijd is Würfel ook suppoost. Hij neemt ons mee naar de andere kant van de garage, waar de uitgang naar het meer is, en vertelt: “Hier ligt het in de parkeergarage geïntegreerde archeologische museum.” We krijgen de hele geschiedenis van deze uitzonderlijke plek te horen. Toen de graafmachines waren gearriveerd en de bouwput voor de parkeergarage werd uitgegraven, stuitte men op tal van artefacten die van internationaal belang zijn. Want wat de archeologen daar vonden, stamde uit de bronstijd, dus ongeveer 5.000 jaar voor onze tijd. De bouw werd direct negen maanden opgeschort. Een team van 60 archeologen werkte dag en nacht om de sporen veilig te stellen. Al snel ontdekten de onderzoekers dat er hier, waar tegenwoordig auto’s tijdelijk onderdak vinden, rond het jaar 3234 voor Christus mensen hebben geleefd. De overblijfselen van de nederzettingen, die uitstekend bewaard zijn gebleven in de vochtige bodem van het meer, horen bij een hele reeks nederzettingen met paalwoningen in de omgeving van Zürich. Een sensationele vondst, waaronder de op een na oudste bewaard gebleven houten deur van de wereld, ongeveer 20.000 botten van dieren en prehistorische werktuigen als pollepels, bogen of stenen bijlen. Nu behoren de oude nederzettingen in de regio tot het UNESCO-werelderfgoed.

De parkeergarage is een plek waar veel te ontdekken valt; een combinatie van moderne architectuur en archeologie. Boven de inrit begroet een sculptuur van de Zwitserse kunstenaar Gottfried Honegger de bezoekers van de opera. Donkerblauwe geluidsschermen zijn geïnspireerd op de vorm van een gordijn. Er wordt muziek gedraaid en videoprojecties flikkeren theatraal op de muren. Verderop aan de kant van het meer kan het ‘archeologische raam’ worden bezocht. In vitrines worden overblijfselen uit de prehistorie tentoongesteld. Na een eeuwigheid onder de vochtige grond te hebben gelegen, liggen ze nu netjes gerangschikt: een visnet, een cape, hoeden, stenen bijlen en artefacten van hout, bot en hertengewei. Bezittingen van mensen die hier in een nederzetting hebben gewoond bestaande uit rijtjeshuizen op palen boven het meer. Nu worden er auto’s onder geparkeerd – en daartussen liggen duizenden jaren geschiedenis. Het is nauwelijks te bevatten hoe de geschiedenis soms tot in het heden reikt. 

Hier, in de parkeergarage Opéra, wordt ze aanschouwelijk gepresenteerd. Würfel neemt ons nu mee op zijn avondlijke inspectieronde, opent stalen deuren waarachter de techniek zoemt en rioolbuizen ruisen. In de parkeerwachtersloge werpen we een blik op de monitor met camerabeelden. Een rustige avond. Würfel kijk door het raam over de zee aan auto’s. Ook hij heeft een verzameling. “Een hedendaagse!”, zegt hij terwijl hij naar zijn witte 911 kijkt. “Zes Porsches!”, lacht hij, “allemaal na elkaar.” Parkeerwachters die Porsche rijden, zijn nogal zeldzaam, dat weet Würfel zelf ook. “De sportwagen bleef lang een droom uit mijn kindertijd. Maar ik werk hard en jaag mijn dromen na.”

Boven op het toneel eindigt de tragedie op dramatische wijze. Gevolgd door een daverend applaus en een staande ovatie. Beneden zijn al snel de eerste motoren te horen als de operabezoekers weer huiswaarts gaan. Ook Rico Würfels dienst zit erop. Zijn applaus is het gedreun van motoren met een hoog aantal cilinders. “Ik heb hier mijn geluk gevonden”, zegt hij bij het afscheid. Hier, in Zwitserland, onder het operagebouw. En dan verdwijnen de achterlichten van zijn 911 in de ‘Züricher’ nacht.