Waar hemel en aarde elkaar raken

Hoeveel moed en plichtsbewustzijn moet je hebben om tegen de Zoon van de Hemel te durven zeggen dat hij zijn werk slecht doet? Keizer Jiajing, de twaalfde heerser van de Ming-dynastie, was berucht om twee eigenschappen: zijn opvliegende karakter en zijn passiviteit, die hij te danken had aan het taoïsme. Maar hij regeerde in uitdagende tijden: Mongolen vielen het noorden binnen, piraten sloegen toe in het zuiden. In het centrum vulde de corrupte ambtenarij van het Chinese Keizerrijk zijn zakken.

Als mensen kritiek hadden op zijn beleid, volgde mogelijk verbanning. Ook minister Hai Rui moest boeten voor zijn tegenspraak en werd naar de meest verschrikkelijke plek gestuurd die men toen in de Verboden Stad kon bedenken: Hainan. Origineel was dit niet: al tijdens de Tang-dynastie, in de middeleeuwen, werden opstandige ambtenaren gedwongen om te verhuizen naar het armzalige eiland aan het uiteinde van het Keizerrijk, snikheet en vol muggen.

Hai Rui had geluk. Keizer Jiajing stierf, en de minister werd gerehabiliteerd. Tegenwoordig staat zijn naam in China voor het zinnebeeld van de eerlijke, moedige overheidsdienaar. Voor zijn verbanningsoord duurde de rehabilitatie iets langer, maar ook hier gaat het sinds de jaren tachtig beter. Na het overlijden van Mao verklaarde zijn opvolger Deng Xiaoping het eiland tot bijzondere economische zone. Sindsdien zit Hainan in de lift.

Vaak gaan ze naar het strand in een zomerjurkje – en met make-up op. Tenslotte is het strand er voor hen niet om het water in te gaan, maar om foto’s te maken. Emmers en schepjes zijn kinderspeelgoed, volwassenen hebben een selfiestick. Hier betekent vakantie dat het tijd is om foto’s te maken. Een verplichte stop voor de Hainan-bezoeker met selfiestick is Tianya Haijiao, waar hemel en aarde elkaar volgens de legende raken. Het palmenstrand met de bruine rotsen was vroeger een eenzame plek, maar is inmiddels ingehaald door de snelle groei van Sanya. Het ticketloket is even groot als dat van de Verboden Stad. Bussen brengen de massa’s naar het bijzondere uitzicht. Hainan doet hier denken aan de Seychellen, met één belangrijk verschil: in de rotsen hier zijn gedichten gehakt. Misschien de beroemdste ode staat voor eeuwige liefde: “Ik volg je tot aan Tianya Haijiao.” Hierdoor is de locatie een pelgrimsoord voor jonge paren.

Zhang Caizhu is aangereisd met haar man en zoekt nog een passende achtergrond voor haar foto. Het doel: de thuisblijvers jaloers maken. Thuis in Hebei is het momenteel net twee graden boven nul. Hebei, dat is kolen en staal – voor het moderne China misschien wel een grotere hel dan dat Hainan vroeger was. Een groot deel van de smog die Peking verstikt, komt uit Hebei. Caizhu: “Ik ben hier vanwege de gezonde lucht, de zon en het prachtige landschap.” Is ze ook in de zee geweest? “Ik heb gisteren mijn voeten nat gemaakt. Dat is genoeg.”

Na een kort bezoek aan het strand is het tijd voor een ‘Las Vegas Show’. Voor Chinezen is vakantie er niet om te ontspannen, maar om te jagen. De buit: zo veel mogelijk indrukken en fotomomenten. De bijbehorende busreizen vormen vrijwel de enige gelegenheid voor een dutje. Zo bezoeken ze overdag de volledig nieuw gebouwde dorpen van de etnische minderheden Li of Miao, en ’s avonds gaan ze naar het theater in het Romance Park. Bij de ingang wordt al reclame gemaakt met grote tempelfresco’s uit Angkor en Indiaanse totempalen, die het exotische karakter van de show moeten benadrukken. De zee is voor Sanya slechts één van de vele attracties. In Yalong staan zelfs borden: “Verboden te zwemmen!” En in Tianya Haijiao houden bewakers in zwarte uniformen en met fluitjes de waaghalzen in de gaten die toch het water in willen gaan. Bij sommige stranden is met boeien een klein gebied gemarkeerd, waar mensen het water in mogen. De overheid wil zo het grootste volk der aarde tegen zichzelf in bescherming nemen: de meeste Chinezen kunnen namelijk niet zwemmen.

Dat de zee er niet alleen is voor schilderijen en containerschepen, is voor de mensen in China een relatief nieuwe trend, die net als de witte bruidsjurken is geïntroduceerd door Hollywood. Trouwen komt in het leven van de Chinezen op de tweede plaats, nog net voor auto’s. Het allerbelangrijkste is echter duidelijk: eten.

‘Een vleugje tofu’ is volgens de populairste rating-app van het land, Da Zhong Dian Ping, de beste eetgelegenheid van Sanya. “Onze tofu was vroeger alleen bestemd voor de keizer”, vertelt Wang Jinlong. Hij is trots op zijn specialiteiten en op zijn stad: “Sanya heeft een grote toekomst. Ik ken geen enkele plaats die zich zo snel ontwikkelt.” Jinlong vindt ook Duitsland een fijn land. Hij heeft lang voor Vorwerk gewerkt, de maker van de populaire Thermomix-keukenapparatuur. Elf jaar geleden kwam hij echter naar Sanya, en hij is gebleven. Tegenwoordig leidt hij het eerste restaurant op het plein. Zijn ‘vleugje tofu’ wordt geserveerd in een aardewerken schaal op een houten plank, waarbij droogijs het gerecht in een wolk damp hult. De menukaart met kleurrijke foto’s van alle heerlijkheden is ware poëzie, met typisch Chinese woordspelingen: ‘Mijn broer is verliefd op Lou Mei’, heet een gerecht. De uitspraak is vrijwel identiek aan die van ‘rundvlees met rettich’, het gerecht dat in een klein smoorpannetje voor de gasten op tafel wordt gezet. Het draait in de keukens en restaurants van Sanya echter niet om woordspelingen, maar om zeevruchten. Vis en garnalen worden ingekocht in de onpretentieuze markthal in het centrum van de stad. Bestellingen worden vers gevangen, alles gaat per kilo.

De verkoper van de plaatselijke Porsche-vestiging is net zo ontspannen als de overige automobilisten op de kustwegen, maar bij het trefwoord ‘elektroaandrijving’ beginnen zijn ogen te stralen. Hij verheugt zich op de terugkeer van het Formule E-kampioenschap, dat Sanya in 2019 voor het eerst aandeed. Bij de volgende ePrix zal ook het nieuwe fabrieksteam van Porsche deelnemen met twee Porsches 99X Electric, de eerste volledig elektrische racewagen van het merk. Vanaf het Porsche Center is het via de goed uitgebouwde kustweg maar een paar kilometer tot de Haitang Bay, waar het racecircuit dan weer zal worden opgebouwd. Het Atlantis-hotel is al van veraf te zien. In het indrukwekkende hotelaquarium zwemmen meer dan tachtig verschillende vissoorten. Voor de gigantische glazen wanden krijgen kinderen workshops over de bescherming van de oceanen. Zowel voor E-power als voor milieubescherming geldt: de toekomst begint in het paradijselijke Sanya, maar ook 250 kilometer verderop – voor Chinese begrippen direct om de hoek. Hier ligt Wenchang, een startpunt om nieuwe werelden te ontdekken. In juli 2020 wordt hier de grootste raket van China gelanceerd voor een avontuur in de ruimte: een reis naar Mars.